Wat is de betekenis van obligatie? Eenvoudige uitleg
Het woord Obligatie (in het Engels ‘Bonds’) zal je op een gegeven moment tegenkomen wanneer je jouw geld voor je wil laten werken en onderzoek naar beleggen aan het doen bent.
Aandelen zijn namelijk niet de enige vorm van beleggen. Je kunt ook beleggen in obligaties.
In dit artikel zal ik mijn best doen om op een zo’n begrijpbare manier uit te leggen wat de betekenis van obligatie is, zodat jij en ieder ander het kan begrijpen.
Wat is een obligatie? De betekenis
Een obligatie kun je zien als het uitlenen van geld, alleen in plaats van dat je geld uitleent aan een vriend of familie, leen je het nu uit aan een bedrijf (bedrijfsobligatie) of aan de overheid (staatsobligatie) van een land.
Overheden en bedrijven gebruiken obligaties om geld op te halen. Dit geld kan gebruikt worden voor nieuwe projecten. Bij een bedrijf kan het bijvoorbeeld geïnvesteerd worden in machines. Bij de overheid kun je denken aan het verbeteren van de infrastructuur of het opnieuw opbouwen van dingen (na bijvoorbeeld een natuurramp). In ruil voor het geld dat je uitleent zal je rente ontvangen, dit staat ook bekend als couponrente. Een andere mogelijkheid is een zero-coupon obligatie. Je krijgt dan korting op de aankoopprijs, tussentijds geen rente, maar wel een hogere uitbetaling op de einddatum.
Met andere woorden kun je een obligatie dus zien als beleggen in schuld. De overheid van een land of een bedrijf heeft tenslotte schuld bij jou, de persoon die geld uitleent.
Hoe werken obligaties?
Je bent vermoedelijk ook wel benieuwd hoe het precies werkt met een obligatie. Een voorbeeld is tenslotte altijd fijn, dus die zal ik je geven.
Stel je wil €1000 investeren in een obligatie van de Nederlandse overheid met een looptijd van 5 jaar met een rentepercentage van 5%. Je leent dan jouw geld uit aan de staat. In ruil daarvoor zal de Nederlandse overheid je rente (couponrente) gedurende de periode dat je de obligatie hebt betalen. De rente kan een vast percentage zijn, maar dit hoeft niet altijd.
Wanneer je de obligatie de volledige periode vasthoudt, zal je dus jaarlijks 5% over je oorspronkelijk uitgeleende geldbedrag ontvangen. Bij €1000 ontvang je dus €50 per jaar aan rente. Na de periode van 5 jaar krijg je jouw uitgeleende bedrag van €1000 weer terug en heb je in die jaren €250 extra kunnen verdienen dankzij de rente die je hebt ontvangen. Dit is enkel als je volledige looptijd uitzit.
Met dit gegeven geef ik eigenlijk aan dat er nog een mogelijkheid is en dat klopt. Het is namelijk niet verplicht om de looptijd volledig uit te zitten. Wanneer je bijvoorbeeld jouw geld eerder terug wil hebben dan 5 jaar, dan kun je de obligatie ook tussentijds verkopen. De prijs van een obligatie kan alleen variëren. Het kan dus zomaar zijn dat de prijs hoger of lager ligt dan wat jij ervoor betaald hebt. Je kunt het dus potentieel met winst of verlies verkopen afhankelijk van de koers van de obligatie.
Het is dus maar net op wat voor manier je gebruik wil maken van een obligatie om er geld aan te verdienen. Hoe dan ook wordt het vaak gezien als een stabiele en minder risicovolle manier van beleggen, maar net als bij iedere investering zijn er ook risico’s waar je rekening mee moet houden.
Wanneer stijgt of daalt de waarde van een obligatie?
Het maakt (meestal) niet heel veel uit als je tot het einde van de looptijd je obligatie wil aanhouden, maar toch is het interessant om te weten hoe dit werkt. Wellicht kun je op een eerder moment al een heel mooi rendement behalen met je obligatie.
De waarde van een obligatie kan stijgen of dalen door verschillende factoren. Je moet dan denken aan de rentestand, kredietwaardigheid en looptijd.
Rentestand
Wanneer de rentestand stijgt, kan het zo zijn dat de waarde van een obligatie daalt. De reden is vrij simpel. Nieuwe obligaties worden aangeboden met hogere rentes, waardoor oudere obligaties minder aantrekkelijk zijn. Obligatie beleggers kunnen bijvoorbeeld oudere obligaties verkopen om in de nieuwe te stappen en hier meer aan te verdienen. Als jij dan nog in de oude obligatie zit zal de waarde gedaald zijn.
Het kan echter ook precies tegenovergesteld. Als de rentestand daalt, dan kan het zo zijn dat de waarde van bestaande obligaties stijgt. Nieuwe obligaties zullen een minder aantrekkelijke rente aanbieden en daardoor zullen meer beleggers liever de oude obligatie van je overkopen. De waarde stijgt hierdoor.
Kredietwaardigheid
De kredietwaardigheid van het bedrijf of de overheid waarvan je een obligatie hebt is ook van invloed op de waarde van een obligatie. Wanneer het vertrouwen in de financiële gezondheid van bijvoorbeeld een bedrijf daalt of er veel negatieve berichten over komen, dan kan de waarde van een obligatie ook dalen. Er zijn diverse ratingbureaus die een obligatierating toekennen aan diverse obligaties. Het is altijd verstandig om hiernaar te kijken voordat je een obligatie koopt.
Looptijd
Hier kan ik eigenlijk vrij kort over zijn. Hoe langer de looptijd, hoe harder men reageert in positieve en negatieve zin op de rentestand. Bij een obligatie met een korte looptijd zal het verschil minder erg zijn.
Wat is het risico van een obligatie?
Beleggen brengt risico’s met zich mee en het beleggen in obligaties is hier geen uitzondering in. Zo heb je risico’s als het gaat om rente, krediet, liquiditeit, inflatie en herfinancieringsrisico. Het is verstandig om vooraf al deze risico’s af te wegen en te beoordelen of je in een obligatie wil stappen.
Rente
Je hebt net geleerd wanneer de waarde van een obligatie kan stijgen en dalen, dus vermoedelijk kun je het risico eenvoudig raden. Bij stijgende rentestanden kunnen bestaande obligaties dalen in waarde. Dit hoeft geen probleem te zijn als je de looptijd uit wil zitten, maar kan wel problemen veroorzaken als er een erg lange looptijd is voor de obligatie. Wanneer je onverhoopt toch je obligatie voortijd moet verkopen, kan het zijn dat je verlies zal lijden doordat de waarde van de obligatie is gedaald.
Krediet
Je kunt wel een obligatie kopen en rente verwachten, maar er is altijd een risico dat een bedrijf of overheid niet voldoet aan haar betalingsverplichting. Je krijgt dan simpelweg je rente niet of in het ergste geval verlies je zelfs het volledige bedrag dat je hebt geïnvesteerd. De kredietwaardigheid wordt onder andere beoordeeld in de obligatierating. Vaak is het ook zo dat bedrijven en overheden met een lagere kredietwaardigheid een hoger rente bieden om jou als belegger aan te trekken. Weet dus dat er een risico is en bepaal vervolgens voor jezelf hoeveel risico je wil nemen.
Liquiditeit
Wanneer je jouw obligatie positie wil liquideren, dan is het wel noodzakelijk dat er voldoende vraag is naar de obligatie. Het draait hier allemaal om vraag en aanbod. Wanneer er weinig vraag is zal het moeilijker zijn om je obligatie te verkopen of zal je het wellicht voor een lagere prijs moeten verkopen. De liquiditeit kan bijvoorbeeld dalen wanneer er slecht nieuws is over een bedrijf of overheid.
Inflatie
Inflatie is het moment dat algemene prijzen als energie, voeding en dergelijke stijgen. Eigenlijk als het leven voor iedereen duurder wordt ten opzichte van een jaar eerder. Omdat door inflatie geld minder waard wordt, kan de waarde van de rentebetalingen ook afnemen. Bij een hoge inflatie kan het dus zijn dat de reële waarde van het geld minder oplevert dan toen je de obligatie kocht. Dit is echter bij alles.
Herfinanciering
Bij sommige obligaties bestaat de mogelijkheid dat de uitgevende instantie, dus een bedrijf of staat, het recht heeft om de obligatie terug te kopen voor de vervaldatum verstrijkt. Het kan dus zijn dat de lening eerder afgelost wordt en je rendement misloopt. Ook kan het zijn dat er een nieuwe obligatie wordt uitgegeven. Ik zal het even duidelijk maken met een voorbeeld.
Stel je hebt een obligatie gekocht met een looptijd van 5 jaar en een rentepercentage voor 5 jaar. Als de uitgevende instantie na 2 jaar besluit om de obligatie te herfinancieren en een nieuwe obligatie uitgeeft met een rentepercentage van 3%, dan loop je rendement mis. Over de eerste 2 jaar krijg je dan wel 5% rente op je inleg, maar de overige 3 jaar ontvang je maar 3%. Controleer dus altijd of er mogelijkheid tot herfinanciering is bij een obligatie.
Waar kan ik obligaties kopen?
Nu je de betekenis en risico’s van een obligatie weet, wil je wellicht wel een obligatie kopen. Over het algemeen kun je op vrijwel alle handelsplatformen waar je aandelen kunt kopen ook obligaties kopen. Daarnaast hoef je niet verplicht bij een broker te zitten. Aandelen en obligaties kun je vaak ook al gewoon via je eigen bank kopen. Het enige wat je dan nodig hebt is een beleggingsrekening.
Veelgestelde vragen over obligaties
Je kunt in beide beleggen, maar op wat voor manier je belegd verschilt. Obligaties kun je zien als geld dat je uitleent. Je ontvangt rente over het bedrag en zal je oorspronkelijke inleg aan het eind van de looptijd weer terugzien. Met aandelen koop je een stukje van het bedrijf. Je kunt dan profiteren als de waarde van het bedrijf (en dus het aandeel) stijgt. Ook kan het zijn dat je recht hebt op dividend. Wanneer het aandeel in waarde daalt, zal jouw investering ook een lagere waarde hebben. Het kan dus zomaar zijn dat het minder waard wordt in plaats van meer.
De benaming zegt het eigenlijk al. Bij een staatsobligatie heb je met een obligatie te maken die is uitgegeven door een overheidsinstantie. Bij een bedrijfsobligatie heb je met een obligatie te maken die is uitgegeven door een bedrijf. Over het algemeen worden staatsobligaties als veiliger beschouwd (niet alle) vanwege het lagere kredietrisico. Wil je iets meer risico nemen, dan kun je met bedrijfsobligaties vaak een hoger rendement behalen. Bepaal echter voor jezelf of je dit risico wil nemen. Verdiep je altijd goed in de risico’s en neem aan de hand daarvan zelf een beslissing.
Met behulp van een obligatierating kun je bekijken hoe kredietwaardig een obligatie is. In simpele woorden. Met behulp van deze rating wordt aangegeven hoe waarschijnlijk het is dat de uitgever van de obligatie de rente en jouw inlegbedrag terug zal betalen. Drie bekende ratingbureaus voor obligaties zijn Standard & Poor’s, Moody’s en Fitch.
Ja, het is mogelijk om je obligaties te verkopen voordat de looptijd voorbij is. Er is echter geen garantie dat je jouw oorspronkelijke inleg terugkrijgt. Het is een kwestie van vraag en aanbod. Heeft de markt interesse in de obligaties die jij hebt, dan kan het zo zijn dat je jouw obligaties voor een hogere prijs kan verkopen. Is er weinig tot geen interesse, dan kan het zijn dat je jouw obligaties met verlies moet verkopen. De prijs van obligaties zijn vaak afhankelijk van bijvoorbeeld de rentestanden en andere markt gerelateerde omstandigheden.
